De ecokathedraal aan de Kennedylaan in Heerenveen ziet er een beetje gehavend uit. De essen in de tuin waren ziek en moesten worden gekapt, vond de gemeente. Ze zouden anders een gevaar kunnen opleveren voor omwonenden. Hun stammen zijn meegenomen, maar op verzoek van de Stichting Tijd zijn de takken blijven liggen. ,,Morgen komen studenten van het Nordwin College en zijn stapelen ze op tot mooie takkenrillen’’, vertelt Peter Wouda van de Stichting Tijd, die het gedachtegoed van Le Roy verspreidt.
Sneeuwklokjes doorstaan de kou dapper, maar de vorst heeft voorzichtig ontluikende planten nog even een tikje gegeven. Toch zie je aan de kleine groene puntjes dat het niet lang meer duurt voor de tuin weer in volle glorie uitbot.
Omwonenden hebben hun tuinafval netjes opgestapeld op plekken tussen of langs de paden. Hier en daar ligt rotzooi, maar Wouda heeft deze week weer een nieuwe vrijwilliger aan de lijn gehad, die wel wil helpen zwerfafval op te ruimen. ,,Ik heb veel contact met buurtbewoners. Deze mevrouw belde over rotzooi in de tuin, dus ik zei haar dat we nog vrijwilligers zochten om te helpen opruimen. ‘O, dat wil ik wel doen’, zei ze.’’
Een andere opmerking over hangjongeren die met stenen zouden gooien, handelde Wouda op een soortgelijke manier af. Hij ging kijken wie die jongeren waren en herstelde enkele stapels stenen terwijl hij met hen sprak. ,,Jullie kunnen wel even helpen’’, nodigde hij uit. Hij vroeg hen waarom ze in de tuin rondhingen. ,,We zijn verder overal weggestuurd’’, was het antwoord. Wouda bood hen aan dat ze hun eigen plek mochten inrichten en regelde een lading puin. Zo stapelden ze hun eigen hangplek.
Terwijl hij door de tuin wandelt vliegt er een boomklever weg. Kauwtjes scharrelen tussen de dorre bladeren en mezen kwetteren in de bomen. ,,Je kunt wel horen dat het bijna weer lente is.’’
Het is tekenend voor de ideeën van Le Roy: dit samenleven en samenwerken tussen mens, dier en planten. ,,Le Roy voelde aan dat je de natuur niet eindeloos kunt uitbuiten. Die natuur overleeft wel, maar de mens niet. Overleven op lange termijn kan alleen door samen te werken’’, was zijn overtuiging.
Economische motieven had hij niet, wilde hij ook buiten de deur houden. Wouda: ,,Geen bomen kappen, omdat hout geld oplevert. En iedereen mee laten doen. Je hoeft geen deskundige te zijn om te kunnen bepalen wat werkt.’’ Geduld is vaak de beste raadsman. ,,Mensen die vlakbij wonen, kennen deze tuin soms beter omdat ze er elke dag hun hond uitlaten bijvoorbeeld.’’
In 1966 kreeg Le Roy aan de Kennedylaan de ruimte om zijn eerste tuin in te richten. Omdat de gemeente eerst niet zo’n voorstander was van meewerkende omwonenen, kocht hij zelf grond in Mildam om vrij zijn gang te kunnen gaan. Inmiddels lijkt de tijd rijp voor zijn ideeën en zijn er meer initiatieven die de naam ecokathedraal dragen. Wouda: ,,Vroeger duurde het eeuwen voor een kathedraal voltooid was. Degenen die hielpen bouwen, zagen nooit het eindresultaat. Bij een ecokathedraal is dat in principe ook zo. Iedereen kan iets bijdragen, maar het moet geen ego-kathedraal worden.’’
Aan de Kennedylaan staan sequoia’s en eiken, gingo’s en berken door elkaar. Een anonieme ‘donateur’ heeft een boompje geplant met een hekje er omheen en een siervlindertje erbij. Even verderop hangt een plankje aan een boom met een glaasje - nu bevroren - wijwater. Ook een gift. Fruit in Fryslân en de stichting Fryske Frucht doneerden bovendien verschillende appel- en perenrassen. ,,Mensen mogen daarvan plukken, dat is het idee.’’
Belangrijk is om te kijken naar de natuur. ,,Je voegt iets toe, maar dat doe je rustig. Je kijkt wat er gebeurt en past eventueel iets aan. Festina lente, haast je langzaam. Dat is een spreuk waar ik vaak aan denk’’, zegt Wouda. Daarom mogen mensen alleen hun handen of handgereedschap gebruiken in de tuin. ,,En soms is het beste gewoon niks doen. Dan gaat de natuur z’n gang.’’
Vandaag ontvangt hij de eerste groep deelnemers aan de workshop ecokathedraal van dit jaar. ,,Mensen komen uit het hele land.’’ Dat is mooi, want op termijn wil de Stichting Tijd dat in elke plaats 1 procent van het grondgebied een ecokathedrale bestemming heeft. ,,Een plek waar mens, plant en dier eindeloos samenwerken. Zonder tekening!’’
Tijdens de komende workshops vertelt kunsthistoricus Huub Mous over Le Roy als kunstenaar. Oeds Westerhof van LF2018 zal uitweiden over projecten die aansluiten bij Le Roys gedachtengoed, zoals Kening fan ’e Greide en Farm of the World, en over de ‘erfenis’ van LF2018.
De stichting wil voor iedereen een kenniscentrum zijn, waar aanhangers ervaringen delen, en waar belangstellenden informatie kunnen krijgen. Met lezingen, boeken, rondleidingen en workshops draagt zij de idealen van Le Roy uit. Ingewikkeld zijn die overigens niet. ,,De principes passen op een A4-tje.’’
